تاریخچه پایگاه اطلاعات آماری کشور
بررسی وضع موجود تولید آمار در مرکز آمار ایران و نظام آماری کشور، مؤید تولید اطلاعات آماری به صورت جزیرهای و پراکنده است.
ایرادات این سیستم به صورت خلاصه به شرح زیر است:
- ذخیره‌سازی داده‌ها در منابع داده‌ای متنوع و ناهمگون و جزیره‌گونه
- وجود ناسازگاری در داده‌ها
- فرمت و چارچوب‌های فیزیکی متنوع
- نیاز به مدیریت ناسازگاری و تضاد بین داده‌ها و غیره
که این دلایل منجر به وضعیتی می‌شود که اطلاعات هر سازمانی در خود آن واحد معنا دار است و هیچ‌گونه امکان تحلیل و گزارش‌گیری بین بخشی برای تصمیم‌گیری در سطح کلان کشور وجود ندارد. بنا به دلایل فوق، مرکز آمار ایران به دنبال پیاده‌سازی پایگاه اطلاعات آماری کشور- مبتنی بر فناوری انباره داده‌ای- است که بتواند نیاز کاربران عادی و مدیران عالی رتبه نظام را برای کمک به فرایند تصمیم‌گیری کلان مرتفع سازد. تحلیل‌های چند بعدی و گزارشات موردی مهمترین ابزارهای این سیستم‌اند.
پایگاه اطلاعات آماری کشور: پایگاه اطلاعات آماری کشور، پایگاه داده‌ای یکپارچه، متمرکز و حجیم است که از منابع داده‌ای توزیع شده سازمانها و نهاد‌ها تغذیه شده و بستری مناسب فراهم می‌آورد تا داده‌ها برای پاسخگویی به پرسش‌های تحلیلی به صورت بایگانی شده، سرجمع شده، زمان‌دار، غیر فرار و موضوع‌گرا ذخیره شوند.
در خصوص مفهوم انباره داده نیز لازم به توضیح است که امروزه با رشد صنعت فناوری اطلاعات و کسب تجربیات گوناگون در حوزه جمع‌آوری، ذخیره‌سازی و بازیابی اطلاعات، موضوع «معنا بخشیدن به داده‌ها» و «آسان کردن فرآیند تصمیم‌سازی» چه از دید فناوری اطلاعات و چه از دید علم مدیریت، مورد توجه بسیار قرار گرفته‌است. انباره داده‌ها، فناوری جدیدی است که پس از جمع‌آوری، ذخیره، پاکسازی، تجمیع، تحلیل و بازیابی اطلاعات، فرآیند تصمیم‌گیری را برای مدیران آسان ساخته(مدیران عالی رتبه به هیچ‌گونه تخصص و دانش رایانه برای استفاده از سیستم ندارند) و همچنین باعث سهولت تحلیل داده‌های موجود توسط کارشناسان یک سازمان می‌گردد.
تصمیم‌گیری و تحلیل داده‌ها، فصل مشترک کلیه عملیات یک سازمان است و در یک زنجیره وابسته و فرآیند منسجم منجر به تحقق چشم‌انداز، ماموریت و اهداف سازمان می‌شود. سیستم‌های انباره داده به مدیر کمک می‌کند تا این فرآیند را بخوبی عملیاتی کند. این کار با استفاده از سنجش کیفیت اطلاعات، انجام می‌شود و تصمیم‌گیری مؤثر بر مبنای اطلاعات صحیح، جامع، به موقع و تحلیل شده صورت می‌گیرد.
طراحی پایگاه اطلاعات آماری کشور در سال 1387:
بر اساس برنامه ملی آمار کشور، مرکز آمار ایران وظیفه دارد با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به طراحی، ایجاد، تغذیه و به‌روز‌رسانی اطلاعات آماری مورد نیاز پایگاه اطلاعات آماری کشور اقدام نماید. با ایجاد این پایگاه، یک انباره داده‌ای با قابلیت واکشی خودکار اقلام آماری مورد نیاز و گزارش‌گیری تحلیلی به دست خواهد آمد و نیز بستری ایجاد می‌شود تا بتوان به طور خودکار اطلاعات اقلام آماری را از سایر دستگاه‌های اجرایی کشور دریافت و در انباره داده‌ای ذخیره نمود. بر همین اساس در سال 1387 حدود 100 قلم آماری از 5 دستگاه اجرایی منتخب کشور که صحت آنها توسط این مرکز به تایید رسیده است، بصورت خودکار دریافت و در انباره داده‌ای ذخیره شده است. این پایگاه در مرحله طراحی نهایی می‌باشد و در سال‌های آتی اطلاعات و آمار این پایگاه در اختیارکاربران قرار خواهد گرفت.
راه‌اندازی، توسعه و ساماندهی پایگاه اطلاعات آماری کشوردر سال 1388:
این طرح از تابستان 1387 در مرکز آمار ایران آغاز و در پاییز همان سال اقلام اطلاعاتی 5 سازمان به صورت خودکار دریافت و در بانک اطلاعاتی ذخیره شد. در سال 1388 پایگاه‌های 4 سازمان دیگر به این پایگاه متصل شدند و مقدمات اتصال پایگاه‌های اطلاعاتی 7 دستگاه اجرایی دیگر به انضمام سازمان‌های تابعه انجام شد. از دیگر اقدامات، تغذیه و اتصال پایگاه‌های مرکز آمار ایران شامل سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن 85-1355، سرشماری‌های کشاورزی 1372 و 1382، طرح‌های آماری هزینه ودر آمد سال‌های84-1376، نیروی کار سال‌های88-1384، اشتغال وبیکاری سال‌های83-1376 و پایگاه اطلاعات مکانی می‌باشد. بدین ترتیب امکان تهیه جداول غیر انتشاراتی و نیز محاسبات مورد نیاز حاصل از نتایج طرح‌های آماری در کوتاه‌ترین زمان و با تنوع جداول مورد نیاز فراهم شده است.
ویژگی های پایگاه اطلاعات آماری کشور
- پشتیبانی از تمامی فرمت‌های داده‌ای متداول (به صورتی که می‌توان داده‌های تمامی سازمانها را جمع‌اوری نمود)
- اِمکان تحلیل چند بُعدی و پیمایش عمقی و عرضی اطلاعات
- رویت تمامی تفکیک‌ها و قابلیت تعمیق در تفکیک‌ها به صورت پویا(مثلاً فارغ التحصیلان دوره متوسطه عمومی به تفکیک سال تحصیلی، جنسیت و رشته تحصیلی)
- اِمکان طبقه‌بندی بر اساس مقادیر شاخص‌ها برای کاربران مختلف
- اِمکان تعریف و مدیریت ابرداده‌های آماری (شامل و نه محدود به: کاربران، گروه‌ها، گزارشات، زمانبندی‌ها، مکعب‌های داده‌ای، ابعاد و شاخص‌ها، و ...)
- اِمکان تحلیل سری‌های زمانی و سایر تحلیل‌های آماری متداول
- اِمکان کشف روندها (Trends)
- اِمکان انجام تحلیل‌های what-if و سایر روش‌های قابلیت پیش‌بینی
- قابلیت تولید نمودارهای مختلف آماری و گرافیکی
- اِمکان چاپ گزارشات و نمودارها و صدور آنها به فرمت‌های رایج
- اِمکان مرور و ویرایش جزییات پیکربندی گزارش‌ها شامل فیلترها، بخش‌های مخفی، شرایط معرفی‌شده برای اقلام گزارش و غیره توسط کاربران نهایی
- اِمکان عدم نمایش ردیف‌هایی از گزارش‌ها بنا به شرط یا شروطی خاص
- اِمکان نمایش درصد مقادیر جمع کل برای شاخص‌ها
- اِمکان تعریف گروه‌های کاری و کاربران عضو گروه برای دسترسی به گزارشات موجود
- قابلیت تعریف سطوح امنیتی مناسب هم در ارتباط با پایگاه داده‌ی رابطه‌ای و هم در رابطه با پایگاه داده‌ی تحلیلی
- مصونیت گزارشات و داده‌ها در مقابل دسترسی‌های غیرمجاز
(شمای فیزیکی پایگاه اطلاعات آماری کشور)