تاریخچه تولید آمار حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات

حمل‌ و نقل‌ ریلی:‌
راه‌آهن‌ دولتی‌ ایران‌ در سال‌ 1324 در تشکیلات‌ خود واحدی‌ به‌ نام‌ قسمت‌ آمار و مطالعات‌ ایجاد کرد .در حال‌ حاضر، دفتر آمار و خدمات‌ ماشینی‌ راه‌آهن‌ جمهوری‌ اسلامی ‌ایران، آمارهای‌ لازم‌ را براساس‌ گزارش‌های‌ روزانه‌ و ماهانه‌، از نواحی‌ و بخش‌ها دریافت و به‌ صورت‌ سالانه‌ تنظیم‌ و منتشر می‌کند.

حمل‌ و نقل‌ جاده‌ای:‌
قدیمی‌ترین‌ آمار مربوط به‌ طول‌ راه‌های‌ اصلی‌ کشور مربوط به‌ سال‌ 1340 است که‌ در نخستین‌ سالنامه آماری‌ کشور سال‌ 1345، درج‌ گردیده‌ است‌ در مورد میزان‌ حمل‌ و نقل‌ و تردد وسایــل‌ نقلیـه‌ در جاده‌های‌ کشور تا سال‌ 1341، آمارهای‌ جامعی‌ در دسترس‌ نبود و در سال مذکور‌ وزارت‌ راه‌ و ترابری‌ برای‌ نخستین‌ بار اقدام‌ به‌ تهیه‌‌ و ارائه آمار نمـود که‌ این‌ فعالیـت‌ در سـال‌های‌ مختلـف‌ به‌ علــت‌ مـشکلات‌ و موانع‌ متعددی‌ که‌ در راه‌ اجرای‌ آن‌ وجود داشت‌، دچار وقفه‌های‌ موقت‌ گردید.
با توجه‌ به‌ نیاز روزافزون‌ به‌ اطلاعات‌ آماری‌ در این‌ زمینه‌، از سال‌ 1361 وظیفه‌ جمع‌آوری‌ آمار و اطلاعات‌ به‌ صورت‌ متمرکز به ‌عهده دفتر آمار و برنامه‌ریزی‌ بود. در سال‌ 1366، به‌ منظور جبران‌ کمبود آمار در این‌ زمینه‌، مرکز آمار ایران‌ با اجرای‌ طرح‌ "آمارگیری‌ حمل‌ و نقل‌ جاده‌ای‌ کشور" اطلاعاتی‌ در مورد مشخصات‌ ناوگان‌ جاده‌ای‌، رانندگان‌ و بار حمل‌ شده‌ جمع‌آوری‌ نمود که‌ گزیده‌ای‌ از نتایج‌ این‌ طرح‌ در سالنامه‌های‌ کشور (سال‌های‌ قبل)‌ ارائه‌ شده‌ است‌.
از سال 1368، مسئولیت‌ ساخت‌ و نگهداری‌ راه‌های‌ روستایی‌ کشور از وزارت‌ راه‌ و ترابری‌ به‌ وزارت‌ جهاد سازندگی‌ (وزارت‌ جهاد کشاورزی‌ فعلی‌) محول شد و اطلاعات‌ مربوط به‌ راه‌های‌ مذکور توسط این‌ وزارتخانه‌ گردآوری‌ و ارائه‌ شده است. و از نیمه‌ دوم‌ سال‌ 1376 به‌‌ عهده‌ دفتر فناوری‌ اطلاعات‌ سازمان‌ حمل‌ و نقل‌ و پایانه‌های‌ کشور محول‌ شد.از تیرماه 1381 مجدداً فعالیت مربوط به "راه‌های روستایی" به وزارت راه و ترابری محول گردید. . این سازمان در اواخر اسفند ماه 1382 براساس مصوبه شورای عالی اداری به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای کشور تغییر نام یافت.در حال‌ حاضر اطلاعات‌ مربوط به‌ راه‌های‌ کشور از مرکز آمار، اطلاع‌رسانی‌ و اسناد فنی‌ وزارت‌ راه‌ و ترابری‌ اخذ و ارائه‌ می‌شود.
لازم به ذکر است، آمار تعداد وسایل‌ نقلیه‌ موتوری‌ شماره‌گذاری‌ شده، که‌ از طریق‌ نیروی‌ انتظامی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ دریافت‌ شده‌ است نیز، در این‌ بخش‌ ارائه‌ می‌گردد.

حمل‌ و نقل‌ آبی:‌
اطلاعات‌ آماری‌ مربوط‌ به‌ بنادر که‌ به‌طور عمده‌ در زمینه تعداد کشتی‌های‌ وارد شده‌، ظرفیت‌ و مدت‌ توقف‌ آن‌ها است‌، در سال‌ 1342 برای‌ نخستین‌ بار در قالب‌ یک‌ طرح‌ آماری‌ توسط‌ سازمان‌ بنـادر و کشتیرانـی‌ اجـرا گردیـد. ایـن‌ اطلاعـات،‌ در حال‌ حاضر توسط‌ سازمان‌ مذکور به‌ روش‌ ثبتی‌ تهیه‌ و ارائه‌ می‌شود.
در زمینه حمل‌ و نقل‌ دریایی‌، علاوه‌ بر شرکت‌ کشتیرانی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ که‌ از سال‌ 1346 فعالیت‌ خود را تحت‌ عنوان‌ کشتیرانی‌ تجاری‌ ایران‌ شروع‌ کرد، سه‌ شرکت‌ کشتیرانی‌ ایران‌ و هند، والفجر8 و کشتیرانی‌ دریای‌ خزر وابسته‌ به‌ شرکت‌ کشتیرانی‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایــران‌ نیـز در زمینـه حمـل‌ و نقل‌ مسافر و بار فعالیت‌ دارند.

حمل‌ و نقل‌ هوایی:‌
آمار فعالیت‌ حمل‌ و نقل‌ هوایی‌، با تأسیس‌ اولین‌ شرکت‌ هـواپیمایـی‌ به‌ نام‌ هواپیمایی‌ ملی‌ ایران‌ در سال‌ 1323 که‌ پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌، "شرکت‌ هواپیمایی‌ جمهوری‌ اسلامـی ایران" نامیـده‌ شـد، مـورد توجه‌ قرار گرفت‌. علاوه‌ بر شرکت‌ مذکور، شرکت‌ هواپیمایی‌ آسمان‌ از سال‌ 1359، شرکت‌های‌ ایران‌ ایرتور، پیام‌، کاسپین‌، کیش‌ایر، ساها و سفیران‌ از سال‌ 1371 و شرکت‌ ماهان‌ایر از سال‌ 1372، شروع‌ به‌ فعالیت‌ در زمینه حمل‌ و نقل‌ هوایی‌ کرده‌اند که‌ آمارهای‌ مربوط‌ به‌ آن، از طریق‌ سازمان‌ هواپیمایی‌ کشوری‌ ارائه‌ می‌شود.آمار فعالیت‌ شرکت‌های‌ هواپیمایی‌ خارجی‌ در ایران‌ که‌ توسط نمایندگی‌های‌ آن‌ها به ‌سازمان‌ هواپیمایی‌ کشوری‌ گزارش ‌می‌شود،

انبارداری:‌
مرکز آمار ایران‌ در سال‌ 1366، سرشماری‌ از سردخانه‌های‌ کشور و در سال1370، آمارگیری‌ از کارگاه‌های‌ محل‌ ارائه خدمات‌ انبارداری‌ را انجام‌ داد. در سال‌ 1373 به‌ منظور شناخت‌ ویژگی‌های‌ عمومی‌ انبارهـا، طـرح‌ آمـارگیـری‌ از فعالیت‌ انبارداری‌ کشور را مرکز آمار ایران اجرا کرد‌.
همچنین در سال‌های ‌1377 و 1380، مرکز آمار ایران‌ با استفاده‌ از فهرست‌ حاصل‌ از سرشماری‌ عمومی‌ صنعت‌ و معدن‌ سال‌ 1373 و بهنگام‌سازی‌ و تکمیل‌ آن‌ براساس‌ اطلاعات‌ موجود در سازمان‌های‌ ذی‌ربط‌، به‌ سرشماری‌ از انبارها و سردخانه‌ها اقدام‌ کرده است‌. در سال‌های 1382 و 1384 مرکز آمار ایران با استفاده از چارچوب سرشماری عمومی کارگاهی سال 1381، اقدام به جمع‌آوری اطلاعات مذکور نمود.
شایان‌ ذکر است‌، در سرشماری‌ سال‌های 1377، 1380، 1382 و 1384، فقط‌ آمار انبارها و سردخانه‌های‌ مستقل‌ یا متبوعی‌ که‌ خدمات‌ خود را به‌ عموم‌ عرضه‌ کرده‌اند، ارائه‌ شده‌ است‌. همچنین اطلاعات‌ مربوط به‌ سیلوهای‌ گندم‌، از سال‌ 1374 از معاونت‌ بازرگانی‌ سازمان‌ غله‌ کشور دریافت‌ شده‌ است‌.

پست:‌
پست در ایران تا پیش از سال 1258 به صورت «اداره» بود و تمامی امور پستی در آن زمان توسط همین اداره صورت می‌گرفت. در پی موفقیت های پست در انجام امور کشور، "ناصرالدین شاه قاجار" دستور تاسیس وزارت پست را صادر کردآمـارهای‌ مربوط به‌ پست‌ که‌ از سـال‌ 1337 توسط ادارات‌ ذی‌ربط به ‌روش‌ ثبتی‌ تولید می‌شود و از سال‌ 1345 در سالنامه‌ آماری‌ کشور منتشر شده‌ است‌.

مخابرات:‌
آمارهای‌ مربوط به‌ مخابرات‌ که‌ از سال‌ 1337 توسط ادارات‌ ذی‌ربط به‌ روش‌ ثبتی‌ تولید می‌شود، و از سـال 1345 در سالنـامه‌ آمـاری‌ کشـور منتشـر شده‌‌ است‌.

اقلام آماری
   
حمل و نقل:

• طول خطوط راه‌آهن
• انواع راه‌های تحت حوزه استحفاظی وزارت راه و ترابری
• طول راه‌های روستایی
• تعداد سفر و مسافر جابه‌جا شده درون استانی توسط انواع وسایل نقلیه عمومی مسافری
• تعداد مسافران خروجی و ورودی فرودگاه‌ها برحسب پروازهای داخلی و بین المللی
• وزن بار جابه‌جا شده توسط وسایل نقلیه باری عمومی جاده‌ای
• تعداد و ظرفیت کشتی‌های شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های وابسته
• وزن کالاهای تخلیه و بارگیری شده به وسیله شناورهای با ظرفیت هزار تن و بیش‌تر در بنادر
• حمل‌ و نقل بار و مسافر حمل شده توسط شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و شرکت کشتیرانی
• بار و محمولات پستی خروجی و ورودی از طریق فرودگاه‌های کشور برحسب‌ پروازهای داخلی و بین‌المللی
• تعداد انواع وسایل نقلیه موتوری و موتوسیکلت شماره‌گذاری شده
• شرکت‌های تعاونی حمل و نقل(مشخصات عمومی)

انبارداری:

• تعداد کارکنان انبارها و سردخانه‌ها
• تعداد انبارها و سردخانه‌ها برحسب نحوه مدیریت و استان
• تعداد و ظرفیت سیلوهای دایر و نوع انبار ذخیره گندم آن

ارتباطات:

• واحدهای پستی مورد بهره‌برداری
• مرسولات پستی درون شهری، صادرشده به مقصد داخل وخارج کشور
• تعداد ایستگاه‌ها و فرستنده‌های رادیویی موج متوسط، تلویزیونی و اف ام و موج کوتاه
• تعداد کانال‌های خودکار بین شهری و بین‌المللی
• تلفن‌های منصوبه و مشغول به‌کار
• تلفن‌های همگانی مشغول به‌کار و نقاط روستایی دارای ارتباط تلفنی
• ضریب نفوذ اینترنت  

اهم فعالیت‌ها، طرح‌ها و سرشماری‌ها